Een toekomst na 9/11 moet alsnog worden geformuleerd

Na 9/11 kreeg de wereld een ander gezicht, of zij kreeg ten minste een gezicht erbij. Voor de één ligt het accent vooral op het gewelddadig moslimfanatisme, voor de ander is dat de optelsom van onze reacties. Ik zou de vraag niet willen – en ook niet kunnen - beantwoorden wat in de afgelopen tien jaar meer schade heeft aangericht: de feitelijke – wereldwijde – terreuraanslagen of de maatregelen in antwoord hierop, inclusief de immense militaire operaties. Het zijn appels en peren (*).

Een aanval van de ordegrootte van Twin Towers heeft zich niet meer voorgedaan. Het geweld in de moslimwereld en in de Oosterse landen zelf is heftiger en meer hardnekkig dan waar ook in de westerse wereld. Desondanks projecteren wij het vijandbeeld nog steeds op onszelf, als een sequeel van de “Clash of Civilisations”. Wij hebben eerder geïnvesteerd in onze verdediging dan in het aanbieden van onze vriendschap.

De recente onrusten in de Arabische wereld hebben ons inmiddels wel duidelijk gemaakt dat wij de traditionele vijandbeelden – wie zijn “wij” en wie zijn “zij” – flink dienen bij te stellen. Tegen die achtergrond zou de tiende verjaardag van 9/11 ook een meer definitieve closure moeten brengen in onze fixatie op die herinnering.

September 2001 zal wel altijd als een “watershed moment” worden gezien. Dat was ook het geval ten aanzien van november 1963, de moord op Kennedy. Het grote verschil is dat de gebeurtenissen toen in Dallas vooral het begin markeerden van het bevrijdende en sterk innovatieve tijdperk van de jaren zestig (ook al was Vietnam de vreselijke keerzijde ervan).

Van een dergelijk nieuw tijdperk kunnen wij sinds 2001 niet spreken. Eerder zijn wij blijven stilstaan in angst en veiligheidsobsessie. Een hoopvolle bevrijding zit er voorlopig niet in. De torenhoge militaire uitgaven van het afgelopen decennium en de mede daardoor lastig te repareren financiële crisis geselen Amerika en daarmee ook Europa nog lange tijd met de schade van het verleden.

--

(*) Mij is geen overzicht bekend van de aard en reikwijdte van het terrorisme dat met alle veiligheidsmaatregelen en inlichtingenoperaties effectief is bedwongen