De Amerikaanse intelligentsia worden in eigen kring beter bediend met pogingen tot serieuze analyse dan de onze. De vraagstukken op het gebied van economie, werkgelegenheid en samenleving hangen allemaal samen en wij worden voortdurend getrakteerd op slim geklets over telkens de enkele incidenten. Zelden dragen columnisten bij aan rust te midden van de schreeuwerigheid. Hiertegenover staan Amerikaanse columnisten zoals Paul Krugman, Maureen Dowd, Roger Cohen en Thomas Friedman: stuk voor stuk kritische schrijvers, maar wel op afstand, en met een brede blik.
Friedman doet in zijn meest recente column een moedige poging, dit niet zonder zelfrelativering, om de touwtjes van het wereldwijde boegeroep aan elkaar te knopen en dit samen te vatten in een allesomvattende these, een Theorie van Alles, “min of meer”. (*)
De middenklasse wordt uit de actieve samenleving geduwd. Dit raakt vooral de perspectieven van de jongeren. Zij gaan protesterend de straat op, aldus Friedman. Wat zij verlangen is “een toegankelijke toekomst”, een toekomst die ongrijpbaar is geworden en die steeds meer het prerogatief lijkt te zijn van mensen met “global skills” – mensen die invloed hebben in het samenspel van geld, technologie en organisatie, met name in de omgeving van grote corporaties en overheden.
Maar, zegt Friedman, er is ook een andere kant van deze ontwikkeling. Hij wijst in het bijzonder op de gelijktijdige globalisering van macht en informatie. En dat laatste is tevens in handen van de burgers, van degenen die zich nu verzetten tegen de groeiende ongelijkheid in inkomen en kansen. Dit leidt, in de woorden van Friedman, tevens tot de globalisering van verontwaardiging, van de woede die zich nu ontlaadt op allerlei plaatsen, niet enkel in het Midden-Oosten, maar ook in Europa. De Amerikaanse Tea Party is een zelfde soort verschijnsel. Columnist Roger Cohen uit zich in gelijkluidende termen (**)
De ene zorgelijke analyse stapelt zich op de andere (***). Ik heb al eerder aangegeven hieraan geen enkel plezier te ontlenen. Niemand zal dat doen. Een zomer is voorbijgegaan waarin beelden van barricades en vernieling die van de stranden en vakantieplezier veruit hebben overvleugeld (Cohen).
En als je dit allemaal zo op een rij zet, zo besluit Friedman, “dan heb je het voorpaginanieuws van de kranten van vandaag.” De vraag die hij niet stelt is of de situatie anders zou zijn geweest zonder al die wereldwijde informatie en media-aandacht. Die vraag is puur hypothetisch en tegelijkertijd actueel, omdat bepaalde regeringen in brandhaardlanden menen dat zij met het blokkeren van het internet hun volk in bedwang kunnen houden zoals Rome ooit probeerde het vertalen van de Bijbel tegen te houden. Minder extreme vormen van manipulatie van de publieke stemming zijn denkbaar.
Maar hoe dit ook moge zijn, informatievrijheden noch straatprotesten hebben tot nu toe de machtsverhoudingen daadwerkelijk doorbroken. Veeleer lijken zij een aanmoediging om met des te meer kracht aan de heersende orde vast te houden.
(*) A Theory of Everything (Sort of)
(**) Age of Outrage
(***) Threats on many fronts for European economy
Geen opmerkingen:
Een reactie posten