Stuurloos land aan de Noordzee

Minder dan ooit weten wij waar het schip van onze staat heengaat. Op 30 april wordt van kapitein gewisseld, maar de nieuwe kapitein krijgt van ons geen koers. Sterker nog, ons schip vaart verbonden met tal van andere schepen van staat – bijna wereldwijd – dus het is lastig navigeren als wij dit uitsluitend op eigen kracht willen doen. 

Het gebrek aan koers – echte visie – nekt ons maatschappelijk en economisch bestel al geruime tijd. De vraag is of het nog mogelijk is met redelijk beleid en voortvarende initiatieven het roer in beweging te krijgen. 

Stellig is het extreme versoberingsbeleid dat ons nu regeert – voortdurend miljarden wegstrepen uit de circulatie van ons publieke bestel – niet de werkelijke panacee waarvan wij alle heil mogen verwachten. Vijanden van dat beleid zijn het daarover eens, nu de vrienden nog. De koers van onze regering, evenals van de overige leiders in Europa, is vast te houden aan de luchtballon die vooral ons financiële bestel langzaam is geworden. Waarom die luchtballon niet doelbewust doorprikken? 

Ik denk wel eens aan het scenario van de collectieve schone lei. Het scenario waarmee men zou komen na een verwoestende oorlog. Streep alle vermogens weg, alle schulden, geef iedereen naar rato van toegevoegde waarde en primaire levensbehoefte een staatskrediet, en laat de economie opnieuw beginnen. 

Het tweede waaraan ik denk is dat geldcirculatie niet alles bepalend is. Het is een oude gedachte, die al dateert uit de tijd dat wij bevangen werden door de Grenzen aan de Groei. “Elkaars haren knippen” – zonder monetaire transactie – dat is ook economie, werd toen gesteld, ver in de jaren ’70. 

Oud mag die gedachte zijn, maar dat er grenzen zijn aan – materiële – groei – is een zekerheid. Even zeker als de resterende potentie aan energie en grondstoffen die nog kan worden aangeboord wanneer de fysici ons een handje verder weten te helpen (de zon, atomen enzovoorts). Maar daar kunnen we niet op rekenen. 

Onze samenleving vraagt om een nieuwe start, inderdaad liefst met een schone lei. De problemen waarmee wij worstelen gaan over gebakken lucht. Het hardnekkig oplossen daarvan maakt ons geen cent welvarender. 

Je zou de nieuwe kapitein toch succes willen wensen. 

 

Lees ook: Onze economie is een schuldfabriek