Het echec van de FYRA-treinen moet natuurlijk nog in alle details uit de doeken worden gedaan. Maar als ik de eerste analyses goed volg dan ligt de diepere oorzaak ervan toch in het prille begin: de aanbestedingsvoorwaarden waarmee de regering (onder Wim Kok) besloot de NS het HSL traject te gunnen. De NS bood op een (nu blijkt) onverantwoord laag niveau op de aanbesteding, won het contract en moest dekking zoeken door het aankopen van goedkope treinen. Goedkoop, en naar nu duidelijk is: ondeugdelijk.
Het hoogtepunt van privatisering van publieke diensten wordt nu ontmaskerd als een vreselijk dieptepunt. Goedkoop is dubbel duurkoop. Het hele complex van politiek, ambtenarij en privaat-publieke bestuurders staat daarmee te kijk als een symptoom van falend denken en kortzichtig handelen.
Wat gaat – en wat kán - de Kamer daarmee doen? Politici in ons parlement maken deel uit van hetzelfde complex, al zullen er nog maar weinig zijn die destijds aanwezig waren bij de eerste bepalende beslissingen rond de HSL. Het vraagt nogal wat om de mantra van privatisering en marktwerking in de publieke sector daadwerkelijk kritisch onder ogen te nemen.
In het privatiseren van de kernfuncties in ons publieke bestel - openbaar vervoer en ook gas, water en elektriciteit – heb ik nooit geloofd. Pure marktwerking leidt tot verkeerde beslissingen en vooral ook tot verkeerd gedrag. Zie de graaiende topbestuurders in beide sectoren. Een fenomeen dat helaas ook is doorgedrongen tot het onderwijsbestel, dat zich eveneens graag gedraagt als verzameling marktpartijen. Wat een gekte.
Dat hele denken mag wat mij betreft op de schroothoop. Tegelijkertijd heb ik grote twijfel of men die conclusie aandurft. Met die “men” doel ik natuurlijk in de eerste plaats op het kabinet. Welke conclusies Rutte c.s. gaan trekken laat zich raden. Bij voorkeur was het de fout van de NS, of van de Italiaanse fabrikant, niet van het Binnenhof natuurlijk.
Ik heb dus weinig illusies over de politieke uitkomst van deze treurige geschiedenis. Des te meer hoop ik dat slimmere en meer deskundige mensen dan ik er echt gehakt van zullen maken.
