Het grote inkapselen begint opnieuw
Meer dan veertig jaar geleden behoorde ik tot de landelijke voorhoede van inspraakstudenten. Ik was lid van de Leidse universiteitraad, in die tijd het bestuur van de universiteit. En daarnaast was ik landelijk actief als medeoprichter van het Interuniversitair Studenten Overleg (ISO), het platform van studenten voor overleg met de minister, politici en adviesorganen van het wetenschappelijk onderwijs. Een walhalla voor een jonge student die iets wil leren van besturen en van het bedrijven van onderwijspolitiek.
Opmerkelijk is dat de hoofdthema’s van die tijd niet veel afweken van de huidige, al was de context totaal verschillend. Begin jaren zeventig was sprake van een explosieve toename in de deelname aan het hoger onderwijs. Het HBO stond als nieuwe hoger onderwijsvorm nog in de steigers.
Aanleiding om de herinnering hieraan op te halen zijn natuurlijk de recente studentenacties, met zowaar een hernieuwde Maagdenhuisbezetting als ontroerende climax. “I was there”, in 1969, kan ik nog zeggen, met mijn perskaart in de hand en gretig speurend naar kopij voor de schoolkrant.
Ik behoor tot de generatie die de vruchten plukte van de rellen in de jaren zestig. Wij kwamen kort na de invoering van de Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) op het pluche, met regelmaat, en nog heb ik een aantal van onze “nota’s” waarmee wij probeerden de discussie en besluitvorming over de onderwijsstructuur, studieduur en studiefinanciering te beïnvloeden.
Echt doordrukken konden wij niks natuurlijk. Maar men was van hoog tot laag respectvol en wij werden serieus genomen. Ik herinner mij menig verhit debat in het college van bestuur van de Leidse universiteit waar ik als vicevoorzitter van de universiteitsraad (22 jaar jong) op gezette tijden mocht aanzitten.
Al met al heb ik hiervan vooral zelf het nodige geleerd. Verschillende universiteitsbestuurders uit die tijd werden min of meer mijn Godfather, en ik heb ze nadien nog regelmatig ontmoet, of zelfs geraadpleegd.
Diezelfde ervaring gun ik studenten van elke generatie. Maar inmiddels zijn al weer minstens twee tot drie decennia voorbij na ommekomst van de restauratie van oude autoriteit. Sterker: colleges van bestuur opereren meer dan ooit te voren als absolute heersers over het wel en wee van hun instelling. En inderdaad, studenten van nu hebben groot gelijk dat geld daarbij te zeer allesbepalend is.
Maar wat levert de terugkeer van studenten naar de universitaire bestuurstafels nu eigenlijk op? Ze mogen aanzitten, met goede wil worden ze serieus genomen, en vervolgens zijn ze monddood. Ingekapseld in het proces waar ze nu zo hard tegenaan schoppen.
Ik mis iedere inhoudelijke stellingname. Dat deden wij toch anders in die tijd.
Het zijn niet enkel de heersende financiële parameters waarom het draait. Onze tweeledig hoger onderwijsstelsel zelf is de grote boosdoener, plus de talloze vluchtpotjes die wetenschappers creëren om maar zo min mogelijk last te hebben van hun onderwijstaken en zoveel mogelijk weg te duiken in hun onderzoek en publicaties. De incentives en desincentives werden cumulatief in de richting van onderwijsverpaupering en diplomaverschraling en van een stapel universitaire (en hbo) opleidingen waar de maatschappij niets mee kan.
Laat men daar, ook als actievoerende studenten, eerst maar eens mee beginnen.
